Amerika Birleşik Devletleri Filipin adalarını işgal ettiği zaman adadaki yönetimini yerleştirmek için 1883’den 1907 yılına kadar
İngiltere’nin Mısır koloni valiliğini yapan Lord Cromer’i[1]
1908 yılında Washington’a davet ederek ondan danışmanlık almıştır.[2]
Çünkü Lord Cromer uzun süre Mısır’da görev yaptığından dolayı doğu toplumları
hakkında fikir sahibiydi. Amerikan yönetimi de bunu çok iyi bildiği için
İngiltere’nin işgal ettiği Mısır’da nasıl bir yönetim sergilediğini merak
ederek benzer yönetimi Filipinler’de uygulamak istemiştir.[3]
Filipin Adalarında Amerikan desteği ile başlayan direniş sonucu direnişçiler birçok kayıp vermesine rağmen başarı elde ederek adada hâkimiyeti ele geçirmişlerdir. Bu mücadeleler sırasında İspanyollar ilk olarak 150 kayıp vermiştir. Daha sonra direnişçiler yaklaşık 3000 kişi ile birlikte Panora hücum ederek şehri ele geçirmişler ve 320 esir almışlardır. Direnişçiler ilerlemesine devam ederken Malolos’ta 1500 kadar esir aldıktan sonra Manila’ya doğru hareket etmişlerdir. Bu durum üzerine İspanyollar 4000 kişilik bir takviye kuvvet göndermişlerse de 70 saat süren bir muharebe sonrası İspanyollar teslim olmuştur. İspanyollar son muharebede yaralılar ile birlikte 400’e yakın kayıp vermiştir. Filipinlerdeki Amerika-İspanyol savaşı sırasında da Amerika 49 askerini kaybetmiş 300 askeride yaralanmıştır. Direnişçilerin ne kadar kayıp verdiği konusunda belgelerde net bilgiler yoktur. Bu büyük çatışmadan sonra İspanyollar ile direnişçiler arasında ufak tefek muharebe olsa da direnişçiler Manila yakınlarına kadar gelmiştir.
Bu başarılar üzerine Emilio Aguinaldo liderliğindeki direnişçiler tüm Luzon adasını ele geçirerek Kawit’de 12 Haziran 1898 tarihinde Filipinler’in bağımsızlığını ilan etmiştir.[4] İspanya, Amerikan destekli yerel direnişçiler karşısında savaşı kaybedince 10 Aralık 1898’de yapılan Paris Antlaşması ile bu ülke üzerindeki hâkimiyet hakkını 20 Milyon ABD doları karşılığında Amerika Birleşik Devletleri'ne devretti. Böylece Guam, Porto Riko ve Filipinler’de Amerikan işgali başlamış oldu. Bu işgal Amerikan yerel ve ulusal gazetelerinde de geniş yer bulmuştur.[5] Filipin-İspanya, daha sonra ise Amerikan-Filipin savaşının bedelini daha sonraki kuşaklar ödemiştir. Filipin adalarında yaşayanlar savaşın ağır şartlarının yanı sıra salgın hastalık, fakirlik, iç savaş ve ağır çalışma koşulları ile bu bedelleri ödemeye devam etmişlerdir.
Filipin Adalarında Amerikan desteği ile başlayan direniş sonucu direnişçiler birçok kayıp vermesine rağmen başarı elde ederek adada hâkimiyeti ele geçirmişlerdir. Bu mücadeleler sırasında İspanyollar ilk olarak 150 kayıp vermiştir. Daha sonra direnişçiler yaklaşık 3000 kişi ile birlikte Panora hücum ederek şehri ele geçirmişler ve 320 esir almışlardır. Direnişçiler ilerlemesine devam ederken Malolos’ta 1500 kadar esir aldıktan sonra Manila’ya doğru hareket etmişlerdir. Bu durum üzerine İspanyollar 4000 kişilik bir takviye kuvvet göndermişlerse de 70 saat süren bir muharebe sonrası İspanyollar teslim olmuştur. İspanyollar son muharebede yaralılar ile birlikte 400’e yakın kayıp vermiştir. Filipinlerdeki Amerika-İspanyol savaşı sırasında da Amerika 49 askerini kaybetmiş 300 askeride yaralanmıştır. Direnişçilerin ne kadar kayıp verdiği konusunda belgelerde net bilgiler yoktur. Bu büyük çatışmadan sonra İspanyollar ile direnişçiler arasında ufak tefek muharebe olsa da direnişçiler Manila yakınlarına kadar gelmiştir.
Bu başarılar üzerine Emilio Aguinaldo liderliğindeki direnişçiler tüm Luzon adasını ele geçirerek Kawit’de 12 Haziran 1898 tarihinde Filipinler’in bağımsızlığını ilan etmiştir.[4] İspanya, Amerikan destekli yerel direnişçiler karşısında savaşı kaybedince 10 Aralık 1898’de yapılan Paris Antlaşması ile bu ülke üzerindeki hâkimiyet hakkını 20 Milyon ABD doları karşılığında Amerika Birleşik Devletleri'ne devretti. Böylece Guam, Porto Riko ve Filipinler’de Amerikan işgali başlamış oldu. Bu işgal Amerikan yerel ve ulusal gazetelerinde de geniş yer bulmuştur.[5] Filipin-İspanya, daha sonra ise Amerikan-Filipin savaşının bedelini daha sonraki kuşaklar ödemiştir. Filipin adalarında yaşayanlar savaşın ağır şartlarının yanı sıra salgın hastalık, fakirlik, iç savaş ve ağır çalışma koşulları ile bu bedelleri ödemeye devam etmişlerdir.
[1] H. H. Johnston, Lord Cromer's “Modern Egypt”, Journal of
the Royal African Society, Cilt 7,
No 27, 1908, s. 239.
[2] BOA, Y.A.HUS, 521/63.
[3] BOA, HR.SYS, 50/57, 07.04.1908.
[4] BOA, Y.A.HUS, 386/116; Y.PRK.PT, 11/19; Don Emilio Aguinaldo y Famy, True Version of the Philippine Revolotion, Manila, Forgotten Books, 2019, s. 29.
[5] “Will Seen be Issued”, The Haskell Free Press, Vol. 14, No. 52, December 24, 1898, s. 1-5; Eberhard, Ibid, s. 344.
[2] BOA, Y.A.HUS, 521/63.
[3] BOA, HR.SYS, 50/57, 07.04.1908.
[4] BOA, Y.A.HUS, 386/116; Y.PRK.PT, 11/19; Don Emilio Aguinaldo y Famy, True Version of the Philippine Revolotion, Manila, Forgotten Books, 2019, s. 29.
[5] “Will Seen be Issued”, The Haskell Free Press, Vol. 14, No. 52, December 24, 1898, s. 1-5; Eberhard, Ibid, s. 344.
