Filipinlerde Vefat Eden Osmanlı Vatandaşı Hakkında Yapılan İnceleme / Ottoman Citizen Mardiros Serkis who Died in the Philippines
Osmanlı yönetimi Filipinler ile geç münasebet kurmuş bile olsa buradaki gelişmeler hakkında fikir sahibiydi. Bazı araştırmalarda ifade edildiği gibi Osmanlının bu bölge hakkında bilgisinin olmadığı çok doğru bir yaklaşım değildir. En azından Osmanlı yönetimi Kanuni döneminden beri Uzak Doğu, Açe, Endonezya, Sumatra ve Malezya hakkında bilgi sahibidir. Bura ile yakın ticari ve siyasi ilişkilerinin olmaması buralar hakkında hiçbir bilgisinin olmadığı anlamına da gelmemelidir. Bazı araştırmalarda Sultan II. Abdülhamid’in Filipinlerdeki ahali-i İslam hakkında bilgisinin olmadığı gibi yanlış bir bilgide bulunmaktadır. Bu bilgi kanaatimizce Osmanlı’nın Manila ilk şehbenderi Necip Halil’in hazırlamış olduğu 27 Temmuz 1910 tarihli raporda geçen ‘…Mindanao’da yaşayan ‘Moro’ Müslümanlarının İslam Âlemi tarafından pek bilinmediği…’ ifadelerine dayandırılmaktadır. Arşiv belgelerini incelediğimiz ve arka planına baktığımız zaman Osmanlı yönetiminin buralar hakkında bilgi sahibi olduğunu anlıyoruz. Bunun dışında devleti ilgilendiren veya ilgilendirmeyen konular ile ilgili birçok belge akışı da gerçekleşmiştir. Bunlar incelendiği zaman Müslümanların yaşadığı yerler ile Osmanlı yönetimi arasında bir iletişim vardır.
İspanya sefareti 1869 yılında İspanya’nın müstemlekesi olan Filipin adalarında uyguladığı gümrük tarifesinin ıslahı ve seyr-i sefain nizamnamesi hakkında bilgi vermektedir. Başka bir belgeden Mardiros Serkis isimli Osmanlı vatandaşının Filipin adalarında 8 Ekim 1873 tarihinde keyfi olarak tutuklandığını öğreniyoruz. Aynı belge içerisinde Serkis’in bir de fotoğrafı bulunmaktadır. 11 Ocak 1894 tarihli başka bir belgeden ise Filipin adalarından Romblon(San Jose)’da sefine ticareti ile uğraşan Mardiros Serkis’in tutuklandıktan sonra öldüğünü veya öldürüldüğünü anlıyoruz. Çünkü Mardiros’un kız kardeşi Makruhi ölen kardeşinin mirasının getirilmesi ile ilgili Osmanlı hükümetine müracaat etmiştir. Makruhi daha önce kardeşinin son durumu hakkında hükümetten bilgi istediği halde Madrid konsolosluğundan bir cevap alamadığından da yakınmaktadır.
Osmanlı yönetimi Filipinler ile geç münasebet kurmuş bile olsa buradaki gelişmeler hakkında fikir sahibiydi. Bazı araştırmalarda ifade edildiği gibi Osmanlının bu bölge hakkında bilgisinin olmadığı çok doğru bir yaklaşım değildir. En azından Osmanlı yönetimi Kanuni döneminden beri Uzak Doğu, Açe, Endonezya, Sumatra ve Malezya hakkında bilgi sahibidir. Bura ile yakın ticari ve siyasi ilişkilerinin olmaması buralar hakkında hiçbir bilgisinin olmadığı anlamına da gelmemelidir. Bazı araştırmalarda Sultan II. Abdülhamid’in Filipinlerdeki ahali-i İslam hakkında bilgisinin olmadığı gibi yanlış bir bilgide bulunmaktadır. Bu bilgi kanaatimizce Osmanlı’nın Manila ilk şehbenderi Necip Halil’in hazırlamış olduğu 27 Temmuz 1910 tarihli raporda geçen ‘…Mindanao’da yaşayan ‘Moro’ Müslümanlarının İslam Âlemi tarafından pek bilinmediği…’ ifadelerine dayandırılmaktadır. Arşiv belgelerini incelediğimiz ve arka planına baktığımız zaman Osmanlı yönetiminin buralar hakkında bilgi sahibi olduğunu anlıyoruz. Bunun dışında devleti ilgilendiren veya ilgilendirmeyen konular ile ilgili birçok belge akışı da gerçekleşmiştir. Bunlar incelendiği zaman Müslümanların yaşadığı yerler ile Osmanlı yönetimi arasında bir iletişim vardır. 
İspanya sefareti 1869 yılında İspanya’nın müstemlekesi olan Filipin adalarında uyguladığı gümrük tarifesinin ıslahı ve seyr-i sefain nizamnamesi hakkında bilgi vermektedir.[1] Başka bir belgeden Mardiros Serkis isimli Osmanlı vatandaşının Filipin adalarında 8 Ekim 1873 tarihinde keyfi olarak tutuklandığını öğreniyoruz. Aynı belge içerisinde Serkis’in bir de fotoğrafı bulunmaktadır.[2] 11 Ocak 1894 tarihli başka bir belgeden ise Filipin adalarından Romblon(San Jose)’da sefine ticareti ile uğraşan Mardiros Serkis’in tutuklandıktan sonra öldüğünü veya öldürüldüğünü anlıyoruz. Çünkü Mardiros’un kız kardeşi Makruhi ölen kardeşinin mirasının getirilmesi ile ilgili Osmanlı hükümetine müracaat etmiştir. Makruhi daha önce kardeşinin son durumu hakkında hükümetten bilgi istediği halde Madrid konsolosluğundan bir cevap alamadığından da yakınmaktadır.[3]
