Osmanlı Kütüphanelerinde Ödünç Verme Uygulaması ve Bazı Sorunlar

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi(BOA), Atik Şikayet, 28/15. 

Osmanlı Devleti döneminde Anadolu ve İstanbul’da birçok yeni kütüphane ihdas edilmiştir. Avrupa’da XIX. yüzyılda başlayan kütüphanelerden ödünç verme uygulaması Osmanlı ve Selçuklu döneminden beri uygulanmaktaydı.  Fakat zaman zaman bu kitaplar geri gelmeyince tedbirler de alınmıştır. Bunlardan birincisi:

Sadrazam Köprülüzade Ahmet Paşa kütüphanesinden aldığı kitapları iade etmeden ölen Güzelhisari Ahmet adlı kadının İstanbul'daki evi ve eşyalarının büyük bir titizlikle araştırılarak kitapların bulunup teslim olunmasına dair İstanbul askeri kassamına evâhir-i 1109 tarihli hüküm yazılmıştır. Başka bir belgede de bir daha kitap çıkarılmamaıs için hüküm yazılmıştır(Atik şikayet, 28/214). 

Âstâne-i sa‘âdetümde kassâm-ı askeriyyeye hüküm ki: 

Nu‘mân  dâme  mecduhû  arz-ı  hâl  sunup  Güzelhisârî Ahmed nâm kādî hayâtında mûmâ ileyhün ammisi o- lup merhûm Vezîr-i a‘zam-ı sâbık Köprülizâde Ahmed Paşa'nun kütübhânesinde bir Kelâmullâh ve beş aded zî kıymet ma‘rûf kitâblar olup alup teslîm itmedin fevt olmağla mahmiyye-i mezbûrede menzilinde ve ba‘zı yirlerde  emânet  vaz‘  olınan  eşyâ  sanduklardan  ve kitâblardan  vârisleri  muvâcehesinde  ma‘rifet-i  şer‘le teftîş  ve  tefahhus  ve  kemâl-i  mertebe  tecessüs  birle buldurılup teslîm olınmak bâbında hüküm recâ eylediği ecilden vech-i meşrûh üzre şer‘le görilmek içün hü- küm yazılmışdur. Fî evâhir-i Şaban 1109 (Şubat 1698).